Tarzan of the Apes

De opera Scènes uit Tarzan van de Apen (2018), van de Amerikaanse componist John Franceschina, werd gecomponeerd ter ere van de honderdste verjaardag van de Amerikaanse stomme film Tarzan van de Apen, vrij aangepast van de roman van Edgar Rice Burroughs uit 1912. Hoewel in de film uitgebreid gebruik maakt wordt van de actiescènes van het boek met Tarzan’s veldslagen met leeuwen, woedende apen en Afrikaanse inheemse stammen, worden bijna volledig de interpersoonlijke relaties tussen zijn vier hoofdpersonages: Tarzan (John Clayton III, graaf van Greystoke), zijn neef William Cecil Clayton, D’Arnot, een Franse luitenant en Jane genegeerd.

100 jaar oud, maar nog steeds actueel

Door de stomme film en de verschillende verhalen,  die in Hollywood zijn gemaakt, is Tarzan een cultureel icoon geworden dat het heroïsche ‘wilde kind’ vertegenwoordigt, die leeft volgens de wetten van de jungle, en die ongebonden door de taal en de conventies van de beschaving, vecht voor de onderdrukten zoals een superman die van boom naar boom zwaait.

Maar nadat hij is opgevoed in een omgeving die vreemd is aan zijn ware aard, voelt het wilde kind een instinctieve associatie met bezoekers van zijn domein die op hem lijken, zonder oordeel of vooroordeel. Door zijn interactie met die krachten ontwikkelt hij uiteindelijk een volledige persoonlijkheid, één die zijn dierlijke instincten vermengt met gearticuleerd beschaafd gedrag. Zo wordt Tarzan meer dan alleen een heroïsch icoon; zijn verhaal staat voor de manier waarop alle mensen hun menselijkheid vinden.

Hij vertegenwoordigt de buitenstaander die een identiteit proberen te vinden in een onvriendelijke wereld; hij is de immigrant die in een andere  cultuur een leven probeert op te bouwen; hij is de soldaat die na jaren van militaire dienst terugkeert naar zijn eigen land en zich daar niet meer thuisvoelt. Tarzan vindt zijn menselijkheid door zijn bereidheid om nieuwe ideeën te leren en te accepteren, om zichzelf zonder vrees aan anderen over te geven en om lief te hebben, zelfs wanneer het opoffering vereist.

Deze visie op Tarzan, te vinden in de originele tekst van Burroughs, maakt hem een zeer belangrijke figuur in de wereld van vandaag waar persoonlijke identiteit een hot-item is geworden en voor velen leven in angst een manier van leven. Tarzan of the Apes, geschreven in 1912, anticipeert op de wereld waarin we vandaag leven.

De compositie

De opera Scènes uit Tarzan van de Apen, is gecomponeerd voor drie zangers die acht verschillende rollen spelen, een orkest van elf accordeons en drie percussionisten, allemaal onder leiding van een dirigent die de rol van Creator speelt in de productie. Het concept van creatie – het creëren van identiteit, het creëren van een voorstelling, het creëren van een rol, enzovoort, staat centraal in de productie. De opera is speciaal gecomponeerd voor het Accordeonensemble Opus 2, onder leiding van Hans Barten, die de rol van Creator in de productie zal vervullen.

Er werd gekozen voor een accordeonorkest, eerder dan een meer traditioneel ensemble om het publiek met deze klank een gevoel van vervreemding; hetzelfde gevoel dat de personages in een vreemde ondergaan. Hoewel de eerste akte plaatsvindt in een vertrouwde omgeving voor Tarzan, creëert de aanblik van bezoekers op een onbekende plek, een gevoel van onbekendheid bij Tarzan.

Naarmate de opera vordert, wordt de klank van accordeons vertrouwd bij het publiek, net zoals de personages vertrouwder raken met hun omgeving.

Van historisch belang is het feit dat Scènes uit Tarzan van de Apen de eerste opera is die speciaal voor een accordeonorkest gecomponeerd en georkestreerd is. De muziek van de opera is zeer eclectisch om een gevoel van vertrouwdheid en verrassing te creëren. Muzikale stijlen variëren van stomme-filmmuziek tot hedendaagse atonaliteit, Afrikaanse ritmes, jazz en suggesties van Puccini, Korngold en Richard Strauss.

Multimedia, kostuums & decor

Daarnaast maakt de opera gebruik van multimedia door middel van  het projecteren van delen uit de oorspronkelijke openbare film Tarzan of the Apes, evenals beelden van moderne metaforische jungles (grote steden New York City, bijvoorbeeld) en angst-accentuerende effecten naast de leeuwen en apen uit de stomme film.

Om het filmconcept in de hele opera te behouden, zal ook de geschreven stomme-filmachtige vertelling worden geprojecteerd, evenals daadwerkelijke beelden van de zangers, d.m.v. twee videocamera’s die op de achtergrond gericht zijn en bestaat uit een ladder en drie stoelen, op verschillende functionele manieren geconfigureerd.

Hoewel de door Burroughs gespecificeerde tijdsperiode wordt aangehouden in de clips van de originele stille film, worden de zangers gekostumeerd in een moderne eigentijdse stijl en zingen en acteren in een abstracte en tijdloze ruimte.

Rolverdeling

Muziek: John Franceschina

Libretto: John Franceschina (uit Edgar Rice Burroughs’ Tarzan van de Apen, vertaald door W.J.A. Roldanus, Jr.)

Personages:

  • Tarzan en Dufranne: Luke Mitchell – tenor
  • Jane en politie-ambtenaar: Anouk Antonissen – sopraan
  • Clayton,  Snipes, Terkoz en D’Arnot: Fernando Linares-Correa – bariton

Ensemble: Opus 2

Dirigent: Hans Barten

Regie: Malou Kranen

Copyright Alphen Opus 2
2014